MENTEŞELİNİN DEYİMLERİ
Kupüng içinde hayva gışlatmak : Ayvayı küpte saklamak
Bire beş gatıp uğudüp dökmek : Aşırı abartmak
Höt höt gibilerden herkese kemçirmek : Gelene gidene çatmak
Gafasındaki daganaa ol gorüpte çıkaramamah : Takıntı
Aj gurt gibi cuurcüğe gaşıh çalmah
Dayag direyip didiiim didikde zollatmah : İnatçılık etmek
Davara gorpiye düü diyinci argasından ahışmak
Berkidi berkidi çarığa sırım çekmek
Hayvanı yukuyunen yire çoodürmek : Ihtirmak
Dün daal iptiguun : Dünden önceki gün
Tiyraki tiyraki tüttürmek
Teneşirini dürmek
Gasınıng altında gozü var dimemek
Damdan düşmüşcesine tahla mahla dönmek
Happan hodah oynamah
Tahsid tahsid laf söylemek
Subörane yumulmah
Sorudu sorudu dığremek
Taggır tuggur papuç sürütlemek
Tuanadan (Zıvanadan) çıhıp dellenmek
Dıpdıgrah giyip guşanmah
Soyuna sopuna çekmiş olmah
Depesüstü yire çahılmah
Şişginliğinden gırış gırış gırışmah
Töng töng onung bunung pişinden taytahlıh itmek
Gapıyı bekleyen kirizi hoştlamak
Nesineyse sanki laf söylüyormuş bal kabaa : Üstüne lazım gelmeyen şeylere yapıilan densizlik
Hoyda çekip guleş dutuşmah
Dımığını düşürüp kusüşmek : Yüz asmak
Damadan dama çığırtgannık itmek
Gızıncı yüzünü gozünü aartmah
İnadım inaddan gatiyyen geçememek
Höt höt gibilerden herkese kemçirmek Gelene gitene catmak
Üstüne ılayıh olmadığa garışmah
Kendi üstüne fisge toz gondurmamah
Bire beş gatıp uğudüp dökmek : Aşırı Abartmak
Yingi doğduyu gundaa sarıp uğullemek
Yalan essah ne varsa ortuya dokmek
Vara yoğa garışmah
Diğneni diğneni dağdan aşmah
Adı batasıcanıng adını anmış bulunmah
Dayah direyip didiim didikte zollatmah : İnatçılık etmek
Adım atmıya cürümü galmamah
Posdu dama atmah
Özünü üzmek
Bayraa başaca dikili dutmah : Bayrağı her zaman dik tutmak
Başucunda kiki gibi bekleşmek
Duttuu dilaa hep hayıra yaditmek : Tuttuğu dileği hep hayıra yormak
Galaysız gazanın dibini pahır caldırmah
Zahrayı elekden geçirmek
İliğinin yağı gozünün feri tukenmek
Zıpır gupür çamırda çığnaşmah
Merduvan başına minder sermek
Diynaa dayayaıp dizinin üstüne dikilmek
Ne söylersen söyle seni diğneyip galayana alan kim
Yedi ceddi yetmiş cibilliyetine sovüp saymah
Aslı varmış gibi garşıdan garşıya hayalına hayhırmah : Gerçek olmayan ilgi
Bismillasız yüzü yunacak emaang başına geçmek
Aj gurt gibi cuurcüğe gaşıh çalmah
Ogkünü ogkünü (hıçkıra hıçkıra) baygın düşmek
Gendi günahıynan haşdolmah : Sorulup sorgulanmak veya karsilik görmek
Garşına cihana gutguran ohumah : Bağırıp çağırmak
Çalmada yahacah kirpit çöpü bulamamah
Çölmaang dibini çömcelemek
Baartıdan kovü tellala virmek
Gapıdan bi ece diyeni bulunmamah
Doğduya gundah bizlemek
Dayday üstünede dingelmek
Isıcahtan gasıp gavrulmah
Tüyü telaa yolunmuş gaz gibi keleşlenmek
Şifeyip hatırını yirine getirmek
Yirini yurdunu yadırgamak
Oğkesinden herkesi haşılayıp girandan geçirmek
Dargın gidip gongul goymah
Gücüne gitmiş gibi somurtmah
Gule gule yirlere serilmek
Yedi ceddine irahmet ohumah
Aasına gızıp gazan galdırmah : Asilik etmek
Bosdani becaani çapalamah
Ajlıhtan gannı gannına geçmiş olmah
Gittisinden yalnız kalmah
İl içinde irezil olmah
Zıggımın kokünü yidirmek
Kelaang dibine su dutmah
Gozününg yaşına bahmadan bi vurdummuydu çik döndürmek
Dırnaana kintik vurdurmamah
Yortallıyı yortallıyı imanını gevretmek : Zoralayarak razı getirmek
Öğseleyi öğseleyi bestilini çıkarmak
Öğkeleni öğkeleni sohahdan geçmek
Aynı dilden virişmek : Kafadarlık
Cıngılını bıdanı yere sermek
Acacına biravuç birşey yemeden aaşamı itmek
Canıng assıng emii diyişini duymuş olmah
Gorgusüz gürşahsız olmah
Bi goşam bişeyinen ağzının ağısını almah
Zabaa gadar gaygısından dohuz doormah
Boyraza yamaç çul serip oturmah
Çalınmış yoordu torbada süzmek
Boşuna homuggannık itmek : Dikkafalilik
Gerneşi gerneşi uzanmah
Aygır gibi gapıya gerilip zebanilik itmek
Aylah aylah saade solda ağız ayırmah
Yangaz yangaz saharlığa dutulmah : Solak ve haylaz
Çaysırda baysırada kiyif çatmah
Kiyfine kiyif gatmah
İdemeyip zebella gibi giceden gapıya dikilmek
Sevgisine gul gurban olamh
Pişini gıvalayı govalayı garadalah olmah
Çökelek böraning yanında yağlambaçta evittirmek
Vefazız cıhıp işiğindan hatlamamah
İderkene iderkene işin dadını gaçırmak
Eli dutmayıp çot olmak
Gahan gitti gahan
Oğunü oğunü işi bitmek
Çevrilip dolanıp gendi kullune dönmek
Ahlına nası gelirse öyle daldırıp dönmek : Dan dun etmek
Bi dohunup silkese yarısı boşa gitmek
Muzurluhtan muarrız olup datsızlıh çıkarmah
Şafaanan su suvarmıya gitmek
İrezilliğe düşüp yohluh çekmek
Gözden ırayıp gongülden silinmek
İçini gurt gemirmek
Ayah baştan ayhırı gitmek : Birbirinden ilgisiz ve habersiz
Bula bula belasını bulmah
Gendini gapıp goyuvermek : Derbederleşmek
Guzuları govürüp emişdirmek
Yirinden doğrulup giğrelemek
Hoppayınan züppeyinen işi olmamak
Oşuhculuk (yalakalık) idip yağ çekmek
Bi türlü angaryasından gurtulamamah
Payonunan çarşı tazillemek
Tazilleyi tazilleyi yiring dibine batirmak
Yolda vesayit beklemek
Velesbidinen onca yola pedal basmah : Bisiklet sürmek
Dilki kesilip kümesi taslamah
Ha bidene garaguş (Akbaba) guzgun uçan bişey göğdegalsa ya
Kutüledi kutüledi şeker somurmah
Devre düvre çızgı çekmek
Adımları yaldır yuldur birbirine dolaşmah
Yüzününg eğrisinden gırh gat ohunmah
Gatmere bezi alıp ohlavada yuvallamah
Gülah aşan kimise sanki başçavışıng biygiri burda gonuşan : Boşu boşuna yorulup nefes tüketmek
Gıl ipi iğe dolamah : Uzun kirmene ip sarmak
Dağda soğuğunan cebelleşmek
*Dişini dişine çala çala dongup buymak : Amansiz üşümek
Domuşup surat eşgitmek
Çat pat dillenip gugullanmah
Maasiye alınmamah : Ciddiye Alınmamak
Belayı başından koteleyip atmah
Soyhanıng berkini göstermek : Düşkırıklığına uğratmak
Ayazıng gucaana goymah : Acımasızlık etmek
Babası hayrına bol keseden atmah
İlden Alemden görünüp gısganmah
Yüzü dutmadığından ili içine cıhamamah
Yannış yunnuş ilik düğmelemek
Bazlamasız böreksiz gurşah koreltmek
Berkidi berkidi çarığa sırım çekmek
Devlisi gün yola çıkmak: Birgün sonra yola çıkmak
Bazarörtesimi cümortesimi zemherimi yogusa gucükmü diyi seyriklemek
Çıbığınan yün çırpıp çuvaldızınan yorgan kopümek
Buymuş (üşümüş) gibi abayı kopumeyi (Kalın kışlık giyecek) dalına geçirmek
Omacı (Pekmez-yag- ekmek kırıntısı kavruğu) gatıh goymak
Ufradan eli çıhmamak
Irgatın ekmaani görmek
Çerden çöpten hacet idinmek
Acıcıh şordan şurdan gonuşmah
Gavili gülaç itmek : Samimiyeti artırmak
Dep düp gürşahsız olmah
Döşşek gavşamah : İğne iplikle yatk yapmak
Arpıya başbaşa orah çalmak
Yabayı atgıyı pulluğun yanına yirleştirmek
Dölekçe oturup poturna gaynatmamah
Nazlım nazlım laf dığnemek
Depeyi dengetlemek Gözetlemek
Yüzünguylu gorpe sürmek
Aynening garşısında baş tümbüllemek
Siniye sufra sermek
Sufranıng ucundan ilişip sohulmah
Tepsiye yimaa gurtarmah : Yemeği tepsiye aktarmak
Yirin yaygısını (Örtüsünü) yüklüğe galdırmah
Gaydalı gaydalı yörümek
Maabiyinde (Bir nevi Koridor) toplaşmah
Guşaa gayiş bağlamah
Döşşaa serip yir diğnemek : Uyumak
Gırışıp puruşmak
Boorününg üstüne yatmak
Ağızüstü gapaghlanmah
Tönteşir tönteşir iş görmek
Mıymıntılıh edip işi svasamah
Gazel toplamak
Angız dırmıhlamah
Pürlüymüş pürsüzmüş dimemek
Sadaacıya (dilenci) sehim virmek
Tamamen oradan ilahayı (ilişkiyi) kesmek
Temelli tevekkeli goparmak : Arayıp sormamak
Dereden gozah (Kozak) bulmah
Sahdiyene dönmek : Deri gibi sertelmek
Yortallayı yortallayı (Zorlamaktan) imanı gevremek
Goğnünü hoş dutmah
Beğenmekten ciciği gevşemek
Tuğmanlı tuğmanlı (dağınık ve kızgın) ortalarda dolaşmak
Ağlayı ağlayı halatı azıya varmış olmah : Takatı tükenmek
Sağda solda çaşıtlık itmek : Fitnelik yapmak
İş gorme sırası gelince zortlamah
Oyunda zıllıhcılıh itmeh : Oyun bozancılık hilebaz
Gorhudan ökçesi yarılmah
Topuhlarına gara sular inmek
Kepenaang (Kelebek) ganadındaki benleri saymah
Tısdan gibi tersine tersine depinmek
Topragıng altında kostüde var soğulcanda
Direkteki hayıllı guşun (Baykuş) ötüşü
Ohuyu ohuyu gotürüp dohuyu dohuyu getirmek : İkiyüzlülük
Tızvıdıp savuşmah: Oralı olmamak
Dikme (Fidan) dikmek
Şikirsiz şikirsiz surat asmah
Kilidi sürgüyü gırarag gapıyı acmag
Yüzü gaysahdan yarılmagh
Sümüğü burnunda kerme dutmagh
Yirintileyi yirintileyi yurdundan itmek
Pişin pişine bazarlıg itmegh
Beterden beladan gurtulmag
Buzaayı sütten kesmeg
Kotürümü bisiye çekmek
Yoğusa başyukarı derman dayatmag
Eziyetten ilahası galmamag : Bitip tükenmek
Yilpiğe dutulmagh : Öksürük krizi
Eli yüzü fasır fasır gabarmagh
Uuramadan cızdırp geçmeg
Gulağın fangıl fangıl ötmesi : Kulağı çınlamak
Dizlerine yil girmegh
Zangur zungur titiremeg
Seklemi omuza dallamagh
Angıran eşşaa torba dagmagh
Tayı terbiye itmeg
Gırnatıya (Cümbüs) püsgül bağlamagh
Gıygıdıcıya (Kemancı) para saymagh
Ayaggabısı cop cop delinmek
Dölleri (Çocukları) yanında şinnikçi (arkadaş) dutmagh
Guşluğunan (seher vakti) beraber tallıya yollanmagh
Gelep gelep deste toplamagh
Yığnından (sırtından) aşaa atmagh
Donu baldırından yogarı çekmek
Def dımbırdadıp türküye goşulmagh
Cıngıllı (Allı pullu) duvahlara bürünmek
Yapığı yişmaa süpür süpür sallamagh
Masat saşında tırpan bilemegh
Ağacı yona yona diynek itmegh
Yingsiklik idip hahay gülüşmegh
Yangırına cevahir dikmek : Lüzümsuz bir şekilde birşeyi saklamak
Gabalaya (Tümünü) satin almagh
Battala bıragmagh : Terk etmek
Özeyi özeyi cılgını cıgarmagh : Aşırı abartmak
Gobalaya (Küçük çömlek) yağ çalmagh
İşliğine (gömleğine) gara bulaşdırmagh
Ekini goğuken yolmuya galgmagh
İşiğinden öteye atlamamagh
Çomarsız kovde godduşlanmagh : Kimsesiz bulunca dayılanmak
Kursüyünen bayrayınan gaya sökmek
Ahalining argasına düşmek
Doveçte gısga (kuru soğanın küçüğü) dovmiye çalışmagh
Üleşi devrilesice, Boyu salacıya gelesice, Çer alasıca, Sıtma dutasıca, Soyu sopu tukenesice, Gara günlere galasıca, Boyu bosu evraaç gibi yere uzanasıca, Verem dutasıca : Çok hoş olmayan intiraz etme şekillerinden örnekler
Gahlihgayadan keklik gubatlamagh
Navruzu guzulatmagh
Ufag defek çokuk hemide kose
İtin boynuna tot bağlamagh
Davarın getnesine yim dogmegh
Gucucük gara gura bişeye bahınmagh
Hoşafa höşmeri gatmagh
Gangırı gangırı sapını gırmagh
Gapının ziresini yolup atmagh
Isınana gadar mangalın harında oturmagh
Tandıra çörek vururkene goluna golcag (Kolluk) dagınmagh
Dosduyunan dilazerliğe (Ara açmak) dutuşmagh
Gafasınıng içinde zangur zungur sığır depişiyor olmagh
Goğnünü hoş ve serin dutmagh
Efir püfür yiğni olmagh
Yantiri yüntürü yuku yüklemegh
Seleleri (büyük sepet) dengine catmagh
Pıttırmadan duğümü atmagh
Tapan sokmek
Çitlembik goparmagh
Zıplayıp mertleşmek
Mantı doldurup bezi almagh
Dişi damağına çalınmagh
Vızılayı vızılayı sürüp savuşmagh
Doğüş kotek birbirine duman attırmagh
Şehriye kesip gurutmagh
Husumetlik idip hır çıgarmagh
Meymenetsiz meymenetsiz ayah altında dolaşmagh
Depesini üstüne dikilmek
Bişik uğulleyip gundag sallamagh
Bıngıldağı yirinden oynamagh
Dırnağına diken batırmamagh
Mecalsiz galmagh
Sırım gibi sıkı olmagh
Yüzüstü aşaa yatmagh
Garın üstünde kursük yuvallamagh